Prezydent Madagaskaru Andry Rajoelina powiedział, że uciekł z kraju z obawy o swoje życie po rebelii wojskowej, ale nie ogłosił swojej rezygnacji w przemówieniu wyemitowanym w poniedziałek późno wieczorem w telewizji krajowej z nieujawnionego miejsca.
Rajoelina zmierzał się z tygodniami protestów przeciwko rządowi prowadzonym przez pokolenie Z, które osiągnęły punkt kulminacyjny w sobotę, kiedy elitarna jednostka wojskowa dołączyła do protestów i wezwała prezydenta oraz innych ministrów rządu do ustąpienia. To skłoniło Rajoelinę do stwierdzenia, że na Oceanie Indyjskim następuje próba nielegalnego przejęcia władzy i opuszczenia kraju.
„Byłem zmuszony znaleźć bezpieczne miejsce, by uchronić moje życie” – powiedział Rajoelina w swoim przemówieniu późno w nocy, które zostało opóźnione przez kilka godzin po tym, jak żołnierze próbowali przejąć kontrolę nad siedzibami państwowej telewizji – powiedział urząd prezydenta.
Były to pierwsze publiczne wypowiedzi Rajoeliny od czasu, gdy wojskowa jednostka CAPSAT zbuntowała się przeciw jego rządowi w pozornym zamachu stanu i dołączyła do tysięcy protestujących zbierających się na głównym placu w stolicy Antananarywie w weekend.
Rajoelina wezwał do dialogu „aby znaleźć wyjście z tej sytuacji” i stwierdził, że konstytucję należy szanować. Nie powiedział, w jaki sposób opuścił Madagaskar ani gdzie się znajduje, ale raport podaje, że został przetransportowany z kraju na pokładzie francuskiego samolotu wojskowego.
Rzecznik francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych odmówił komentarza w tej sprawie.
Madagaskar to była kolonia francuska, a Rajoelina posiada rzekomo obywatelstwo francuskie, co od lat jest powodem niezadowolenia niektórych Madagaskarczyków.
Protesty antyrządowe rozpoczęły się 25 września z powodu chronicznych przerw w dostawach wody i prądu, ale przerodziły się w szersze niezadowolenie z Rajoeliny i jego rządu.
Jest to najpoważniejsze niepokojenie na wyspie zamieszkałej przez 31 milionów ludzi, leżącej u wschodniego wybrzeża Afryki, od czasu gdy sam Rajoelina do władzy doszedł po wojskowym zamachu stanu w 2009 r.
Ta sama elitarana jednostka wojskowa CAPSAT, która zbuntowała się przeciwko Rajoelinie, odegrała znaczącą rolę w jego dojściu do władzy w 2009 r.
Elitarna jednostka twierdzi, że kontroluje wojsko
Rajoelina nie ujawnił, kto był za tym próbą zamachu stanu, ale jednostka CAPSAT oświadczyła, że teraz kontroluje wszystkie siły zbrojne na Madagaskarze i mianowała nowego dowódcę wojskowego, co zaakceptował minister obrony w nieobecność Rajoeliny.
CAPSAT wydaje się zajmować pozycję władzy i ma poparcie innych jednostek wojskowych, w tym sił gendarmerii.
Dowódca CAPSAT, ppłk Michael Randrianirina, powiedział, że armia „odpowiedziała na apel ludzi”, ale zaprzeczył, że doszło do zamachu stanu. Wypowiadając się w siedzibie wojskowej kraju w niedzielę, powiedział reporterom, że o dalszych losach decydują Madagaskarczycy, czy Rajoelina ustąpi z władzy i odbędą się nowe wybory.
Członkowie małgaskiej społeczności Montrealu organizują pokojowe protesty, by potępić przerwy w dostawach wody i prądu na Madagaskarze oraz domagać się wolności słowa.
Randrianirina powiedział, że jego żołnierze postanowili stanąć po stronie protestujących i wymienili ogień z siłami bezpieczeństwa, które próbowały stłumić protesty weekendowe, w wyniku czego zginął jeden z jego żołnierzy. Niemniej jednak nie doszło do poważnych walk na ulicach, a żołnierze jadący na opancerzonych pojazdach i machający flagami Madagaskaru byli oklaskiwani przez mieszkańców Antananarywy.
Ambasada USA na Madagaskarze zaleciła swoim obywatelom, aby pozostali w miejscach zakrytych z powodu „bardzo niestabilnej i nieprzewidywalnej” sytuacji. Unia Afrykańska wezwała wszystkie strony, „zarówno cywilne, jak i wojskowe, do zachowania spokoju i powściągliwości”.
Tygodnie protestów
Madagaskar został wstrząśnięty trzema tygodniami śmiertelnych protestów antyrządowych, które pierwotnie zainicjowała grupa nazywająca się „Gen Z Madagaskar”.
Organizacja Narodów Zjednoczonych podaje, że demonstracje pochłonęły co najmniej 22 ofiary śmiertelne i raniły dziesiątki osób, krytykując władze Madagaskaru za „agresywną odpowiedź” na głównie pokojowe protesty w pierwszych dniach ruchu. Rząd dyskutował liczbę ofiar śmiertelnych.
Demonstranci poruszyli szeroki zakres kwestii, w tym biedę i koszty życia, dostęp do edukacji wyższej oraz rzekomą korupcję i defraudację funduszy publicznych przez urzędników rządowych, a także ich rodzin i współpracowników.
Grupy obywatelskie i związki zawodowe dołączyły również do protestów, skutkując wprowadzeniem nocnych godzin policyjnych w Antananarywie i innych większych miastach. Godziny policyjne pozostają w mocy w Antananarywie i północnym porcie Antsiranana.
Protestujący z Gen Z, którzy rozpoczęli wystąpienia, zorganizowali się za pośrednictwem internetu i twierdzą, że byli inspirowani protestami, które obaliły rządy w Nepalu i Sri Lance.
Historia kryzysów politycznych
Madagaskar doświadczył usunięcia kilku przywódców w wyniku zamachów stanu i ma burzliwą historię kryzysów politycznych od uzyskania niepodległości od Francji w 1960 r.
51-letni Rajoelina po raz pierwszy zdobył rozgłos jako lider rządu tymczasowego po wojskowym zamachu stanu w 2009 r., który zmusił wówczas prezydenta Marca Ravalomananę do ucieczki z kraju i utraty władzy. Rajoelina został wybrany na prezydenta w 2018 r. i ponownie w 2023 r. w głosowaniu zbojkotowanym przez partie opozycyjne.
Były premier Madagaskaru podczas rządów Rajoeliny i jeden z najbliższych doradców prezydenta również uciekli z kraju i przybyli na pobliską wyspę Mauritius w godzinach przedświtowych w niedzielę, poinformował rząd Mauritiusa. Mauritius powiedział, że „nie jest zadowolony”, że prywatny samolot wylądował na jego terytorium.
