Wyobraź sobie, że jest rok 2050, a świat znalazł sposób na zatrzymanie globalnego ocieplenia. Nie przez ciężką pracę w celu obniżenia emisji gazów cieplarnianych, ale przez rozpylanie refleksyjnych cząstek w stratosferze, które przyciemniają słońce. Strategia działa: temperatury na poziomie ziemi stabilizują się, a życie toczy się normalnie pomimo wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze.
Do czasu, gdy nagle coś idzie nie tak. Przestały działać działa rozpylające, zabrakło pieniędzy, pandemia uderza lub globalna wojna zakłóca działalność. W każdym przypadku planeta zaczyna się szybko nagrzewać, gdy lata zatrzymanych emisji wchodzą w życie. Ekosystemy nie radzą sobie, dzika umiera masowo, następuje chaos społeczny.
Ten katastrofalny scenariusz i podobne do niego, brzmiące jak science fiction, sytuacje zostały nazwane „szokami zakończenia” przez klimatologów. Ale to, czego większość ludzi nie zdaje sobie sprawy, to to, że w ostatnich latach sami doświadczaliśmy jego wersji pierwszej ręki.
Działania na rzecz poprawy jakości powietrza na całym świecie – poprzez zamykanie elektrowni węglowych i oczyszczanie paliw do żeglugi – uratowały w ostatnich dziesięcioleciach miliony ludzkich istnień. Ale z drugiej strony, zanieczyszczenie powietrza może również chłodzić planetę. Jego usunięcie spowodowało gwałtowny wzrost ocieplenia, który wpłynął na warunki pogodowe na całym świecie.
Dzięki postępom w modelowaniu klimatu, rozpoczynamy teraz zrozumieć prawdziwy wpływ naszych starań o czystsze powietrze na burze błyskawic, fale upałów i ekosystemy oceaniczne. Co więcej, te zmiany mogą być przedsmakiem tego, jak wyglądałyby szoki końcowe o wielkości science fiction. „Zdecydowanie daje to pogląd na to, co mogłoby się stać” – mówi Tianle Yuan z NASA.
Ograniczanie zanieczyszczeń powietrza
Gdybyś cofnął zegar do 2012 roku w Chinach, znalazłbyś kraj duszony złej jakości powietrzem. Co roku z powodu zanieczyszczeń pyłem stałym zmarło ponad milion osób z powodu udarów, chorób serca i raka płuc. Rozwścieczona opinia publiczna wzrastała, wybuchały ogromne i brutalne protesty w całym kraju.
Rząd został zmuszony do działania, wprowadzając surowe kontrole zanieczyszczeń w elektrowniach i zakładach przemysłowych oraz promując rozwój energii odnawialnej kosztem elektrowni węglowych. Spowodowało to gwałtowny i dramatyczny spadek poziomu pyłu stałego i dwutlenku siarki, który obniżył emisje o połowę i dwie trzecie, odpowiednio, od 2012 roku. W podobnym duchu w 2020 roku Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) wprowadziła nowe przepisy dotyczące emisji ze statków, ograniczając ilość emitowanego dwutlenku siarki nad zatłoczonymi portowymi miastami i otwartymi oceanami o ponad dwie trzecie w tym roku.
Te działania uratowały miliony istnień, poprawiły zdrowie publiczne i ograniczyły problemy środowiskowe, takie jak kwaśne deszcze. Ale jest haczyk: aerozole siarki pomagają w chłodzeniu planety. Dzieje się to na dwa główne sposoby: po pierwsze, zachowują się jak małe lusterka, odbijając światło słoneczne z powrotem w kosmos. Po drugie, działają jako jądra do tworzenia kropli kondensacyjnych, pomagając w tworzeniu gęstszych i bielszych chmur, a tym samym bardziej odbijających światło. „Jeśli liczba cząsteczek aerozoli zostanie zwiększona, prowadzi to do większej liczby kropel, a cała powierzchnia kropel wzrasta, co skutkuje większym odbiciem światła słonecznego” – wyjaśnia Robert Wood z Uniwersytetu Waszyngtona.
Klimatolodzy znają ten efekt chłodzenia od lat 70. Dla zjednoczenia co2 Siau „This has helped to dampen the warming effect of greenhouse gas emissions by about 0.5°C, they estimate – although uncertainty ranges are large
Tak więc nie dziwi fakt, że nasze działania na rzecz poprawy jakości powietrza kompaktowej poprzedza dodatkowe ocieplenie globalne. Działania mające na celu zmniejszenie zanieczyszczenia w Azji Wschodniej stanowią 5 procent globalnego wzrostu temperatury od 1850 roku – pokazało badanie opublikowane wcześniej w tym roku.
Ekstremalne zmiany pogody
Co zdziwiło klimatologów, to sposób, w jaki niektóre regiony świata doświadczyły niezwykłych, nawet ekstremalnych reakcji na usunięcie aerozolowego zanieczyszczenia na poziomie regionalnym. Dzięki usprawnieniom w modelach klimatycznych, które obecnie potrafią symulować te efekty, możemy zrozumieć w niezwykłych szczegółach, jak takie wysiłki prowokują gorące punkty ocieplania i zmiany ekstremalnych warunków pogodowych na całym świecie.
Na przykład teraz jest mniej wyładowań atmosferycznych nad szlakami żeglugowymi, co jest spowodowane mniejszą ilością aerozoli z kominów okrętowych generujących elektrycznie naładowane kryształy lodu. Tymczasem inne regiony doświadczyły wzrostów tropikalnych cyklonów, pojawienie się ciepłych plam wody oceanicznej lub bardziej intensywnych fal upałów. Te zmiany można wytłumaczyć tylko wtedy, gdy trendy zanieczyszczenia aerozolami są dodawane do symulacji klimatycznych. „Nie sądzę, by w pełni zdano sobie sprawę, jak bardzo to [usunięcie zanieczyszczeń] wpłynie na klimat regionalny” – mówi Bjørn Samset z Centrum Badań Klimatu i Środowiskowego w Norwegii.
Owszem, skala i różnorodność tych zmian zaskoczyła niektórych badaczy i prowadzi do wstępnego usuwania aerozolowych zanieczyszczeń nazywanych „szokami kończenia”. Yuan, na przykład, opisuje wpływ przepisów IMO na żeglugę jako „niezamierzony szok zakończenia geoinsżinierii z globalnymi skutkami”.
