Utrzymaj nasze wiadomości wolne od reklam i płotów, dokonując darowizny na wsparcie naszej pracy!
Notes from Poland prowadzone jest przez mały zespół redakcyjny i jest publikowane przez niezależną fundację non-profit, która jest finansowana dzięki darowiznom od naszych czytelników. Nie możemy robić tego, co robimy, bez twojego wsparcia.
Niemiecki parlament federalny, Bundestag, przyjął rezolucję wzywającą rząd do ustanowienia w Berlinie stałego pomnika upamiętniającego ofiary polskiego okupacji niemiecko-nazistowskiej. Środek ten został zatwierdzony przez wszystkie partie z wyjątkiem skrajnie prawicowego Alternatywa dla Niemiec (AfD).
Pomysł ten był omawiany od lat i został wcześniej zatwierdzony przez Bundestag w 2020 roku. W czerwcu został ustanowiony tymczasowy pomnik. Jednak niektórzy w Polsce skrytykowali jego formę – prosty kamień głazowy – mówiąc, że jest on nieodpowiedni i niestosowny wobec skali polskiego cierpienia wojennego.
Dzisiejsza rezolucja, którą zaproponowali dwaj rządzący w Niemczech grupy, CDU/CSU i SPD, zobowiązuje federalny rząd do ogłoszenia konkursu na zaprojektowanie stałego pomnika przy udziale polskich ekspertów, informuje portal internetowy Onet.
Określa także lokalizację tymczasowego pomnika – który znajduje się na terenie d. opery Krolla – jako najbardziej odpowiednie miejsce dla stałego pomnika. To właśnie tam, 1 września 1939 roku, Hitler ogłosił inwazję na Polskę.
Oprócz CDU/CSU i SPD, za rezolucją zagłosowali także Zieloni i Lewica. Jednak dwóch członków skrajnie prawicowej AfD, która jest największą partią opozycyjną, zagłosowało przeciwko, podczas gdy pozostali wstrzymali się od głosu.
Współprzywódca AfD, Tino Chrupalla, niedawno powiedział, że Polska stanowi dla Niemiec takie samo zagrożenie jak Rosja. Wcześniejsze wypowiedzi czołowych postaci AfD bagatelizujące zbrodnie nazistowskie wywołały gniew w Polsce.
Podczas tegorocznych rozmów międzyrządowych między Polską a Niemcami w Berlinie, sprawą stałego pomnika zajął się kanclerz Niemiec Friedrich Merz.
„Tak, niemiecko-polska agenda powinna wskazywać w przyszłość. Ale nie możemy i nie chcemy wymazać historii” – powiedział Merz, wypowiadając się obok swojego polskiego odpowiednika Donalda Tuska. „Musimy zachować pamięć, nawet tę bolesną”.
„Rozpoczynamy budowę stałego pomnika dla obywateli polskich, którzy byli ofiarami tyranii nazistowskiej i II wojny światowej w latach 1939-1945” – kontynuował. „Odpowiednie przetargi po stronie niemieckiej rozpoczną się teraz”.
Knut Abraham, przedstawiciel niemieckiego rządu ds. współpracy z Polską, powiedział Polskiej Agencji Prasowej (PAP), że konkurs na projekt stałego pomnika zostanie ogłoszony na początku 2026 roku, a finansowanie zakończenia projektu zostanie określone w budżecie federalnym na lata 2027 lub 2028.
W sierpniu 2023 roku niemieckie ministerstwo kultury przedstawiło plany dotyczące pomnika, który będzie miał formę „Domu Polsko-Niemieckiego upamiętniającego cierpienia, jakie miały miejsce w Polsce w latach 1939-1945, a także okrutnej śmierci ponad pięciu milionów obywateli polskich, w tym około trzech milionów Żydów”.
Pomimo skupienia się na zbrodniach wojennych, planowany Dom Polsko-Niemiecki ma także pokazać historyczne więzi przed i po wojnie, włącznie z rolą Niemiec w rozbiorach Polski od końca XVIII do początku XX wieku, migracją Polaków do ziem niemieckich oraz integracją Polski z UE i NATO.
Pomysł wreszcie uzyskał zgodę niemieckiego rządu w czerwcu 2024 roku. Następnie projekt trafił z powrotem do Bundestagu w celu realizacji.
Niemal sześć milionów ludności cywilnej polskiej – około połowa z nich Żydów – szacuje się, że zginęła w wyniku II wojny światowej. Stanowi to 17% przedwojennej populacji Polski, co stanowi największy procentowy bilans ofiar wojny każdego kraju podczas wojny.
Niemieccy okupanci spustoszyli także wiele miast polskich – w tym stolicę, Warszawę, która zobaczyła, że około 85% swoich budynków zostało zniszczonych – oraz ograbili lub zniszczyli wiele zabytków kulturowych Polski.
To bolesne dziedzictwo nadal powoduje napięcia dziś, w szczególności w sprawie niemieckiej restytucji skradzionych przedmiotów i wypłaty odszkodowań wojennych lub innego rodzaju rekompensat dla Polski.
