Minister Kosowa Oskarżony o Nadużycie Władzy, Ujawnienie Tajemnic Państwowych

Rozeta Hajdari, pełniąca obowiązki Ministra Przemysłu, Przedsiębiorczości i Handlu. Zdjęcie: BIRN.
Prokuratura w Kosowie postawiła zarzuty Rozecie Hajdari, pełniącej obowiązki Ministra Przemysłu, Przedsiębiorczości i Handlu, zarzuty nadużycia władzy oraz ujawnienia tajemnic państwowych związanych z rzekomym nadużyciem rezerw państwowych w 2022 roku, co miało kosztować budżet państwa 2 miliony euro. Hajdari ogłosiła akt oskarżenia na Facebooku, mówiąc, że wyda oświadczenie po zapoznaniu się z całością aktu oskarżenia. Jednak sojusznicy opisali zarzuty jako motywowane politycznie. Prokuratura przesłuchała Hajdari 15 kwietnia 2024 roku i ponownie 31 lipca 2025 roku. Obie razy wybrała milczenie, argumentując, że sprawa jest tajna. Jednak prokuratura twierdzi, że decyzja rządu o zaklasyfikowaniu procesu zakupu rezerw państwowych jako tajemnicy państwowej jest nielegalna i oparta na nieobowiązującym już prawie. „Działania w zakresie zakupu rezerw państwowych muszą być przeprowadzane za pomocą otwartych procedur przetargowych i nie są uważane za tajemnicę państwową, zgodnie z ustawą o rezerwach państwowych”, napisano w akcie oskarżenia widzianym przez BIRN. „Twierdzenia oskarżonego o nieprzysłanie oświadczenia, oparte na nielegalnej i nieważnej decyzji rządu, są pozbawione podstaw prawnych i faktów. Stanowią one jedynie próbę oskarżonego uniknięcia odpowiedzialności karnej i konfrontacji z przedstawionymi dowodami przez prokuraturę” – głosi akt oskarżenia. We wrześniu 2023 roku pojawiły się zarzuty, że 600 000 euro z rezerw państwowych zostało wydane na zakup pszenicy, oleju i cukru, których nie można uzasadnić. Dwóch urzędników Ministerstwa Handlu i prywatny biznesmen zostali aresztowani, ale uwolnieni po dwóch tygodniach bez postawienia zarzutów. Zostali aresztowani 18 sierpnia 2023 roku, a uwolnieni 31 sierpnia. Teraz trójka jest oskarżona obok ministra. Urzędników ministerstwa Irfana Lipovicę i Hafiza Garę oskarżono o nadużycie władzy, a biznesmena Ridvana Muharremiego o pomocnictwo przy nadużyciu. Prokuratura oskarża Muharremiego o pomoc w negocjacjach dostaw rezerw państwowych, proponując i zabezpieczając zagraniczne firmy oraz zaangażowanie się bez upoważnienia w negocjacje warunków umów. Według aktu oskarżenia Muharremi pośredniczył między Lipovicą a firmami „Yafe Turizm Insaat Sanayi ve Ticaret Anonim Sirketi” z Bursy w Turcji, w dostawie pszenicy oraz z „Xanto SP” z Gdyni w Polsce, w dostawie oleju słonecznikowego i cukru. Prokuratura twierdzi, że Gara, wówczas dyrektor departamentu rezerw państwowych w ministerstwie, 25 lutego 2022 roku poprosił Lipovicę, wówczas zastępcę sekretarza ministerstwa, o wykluczenie regularnych procedur przetargowych w zakupie rezerw państwowych, by uniknąć uczciwej konkurencji. Twierdzi, że Lipovica pozwolił na obchodzenie procedury otwartego przetargu publicznego w zakupie rezerw państwowych, łamiąc prawo. Tego samego dnia Lipovica rzekomo poprosił o zgodę rządu na wyłączenie regularnych procedur przetargowych i zaklasyfikowanie ich jako „tajne”, w celu uniknięcia konkurencji i ukrycia naruszenia prawa. Po decyzji rządu postanowił utworzyć komisję do negocjacji umów, obchodząc przepisy dotyczące przetargów publicznych. Prokuratura zarzuca również oskarżonym nieuprawnione ujawnianie tajemnic urzędowych. Wynika to z tego, że mimo świadomości, iż lokalizacja rezerw państwowych jest tajemnicą państwową, dostarczyli oni tę informację innemu oskarżonemu w sprawie. Prokuratura wezwała pełniącego obowiązki premiera Albina Kurti do zeznań w sądzie. Kurti został wcześniej wezwany do przesłuchania przez prokuraturę, ale nie stawił się. Dwukrotnie został ukarany grzywną za nieobecność. Oskarżył prokuraturę o faworyzowanie opozycji. Była minister sprawiedliwości i wiceprzewodnicząca z partii Vetëvendosje Kurtego, Albulena Haxhiu, we wtorek oświadczyła, że akt oskarżenia przeciwko Hajdari ma motywacje polityczne. „Akt oskarżenia przeciwko niej to potwierdza. Minister Hajdari nie jest ani skorumpowana, ani nigdy nie nadużyła swojego stanowiska urzędowego. Minister zrobiła wszystko, co w jej mocy, aby chronić interes kraju i zadbać o to, że Kosowo ma rezerwy państwowe. Jasne jest, że dąży się do zniweczenia jej reputacji” – powiedziała. Jednak Vlora Çitaku, poseł z Demokratycznej Partii Kosowa, PDK, zarzuciła, że Kurti był rzeczywistym decydentem w tej sprawie. „Rozeta, jak i wszyscy jej koledzy z rządu Kurti 2, nie podjęli żadnego kroku bez wiedzy i zgody A.K. [Kurti]. Było jasne dla wszystkich, że A.K. nie miał ministrów z pełnym mandatem i władzą decyzyjną. Miał asystentów – wykonawców jego poleceń” – napisała na Facebooku Doarsa Kica-Xhelili, posełka z Demokratycznej Ligi Kosova, LDK, zgodziła się. „Akt oskarżenia nie powinien dotyczyć tylko Rozety Hajdari, ponieważ działała ona tylko na polecenie swojego przełożonego, Kurtego” – napisała na Facebooku.