Zdjęcie archiwalne, Nebojsa Pavković w Belgradzie, czerwiec 2002. Foto: EPA/SASA STANKOVIC.
Nebojsa Pavković, były generał armii jugosłowiańskiej skazany na 22 lata więzienia za zbrodnie wojenne, powrócił do Serbii w niedzielę po zwolnieniu przez Mechanizm dla Międzynarodowych Trybunałów Karnych przed upływem jego kary.
W swojej decyzji z piątku, która została opublikowana dopiero w poniedziałek, prezydent Mechanizm, sędzia Graciela Gatti Santana, powiedziała, że „istnieją przekonujące przyczyny humanitarne wymagające wcześniejszego zwolnienia Pavkovića, pod warunkiem odpowiednich warunków”.
Wśród tych warunków jest to, że będzie przebywał w granicach swojego miejsca zamieszkania lub odpowiedniej kliniki medycznej przez pozostałą część kary, oraz że nie będzie „wydawał żadnych oświadczeń zaprzeczających zbrodniom, za które ICTY miał jurysdykcję, i za które Mechanizm zachowuje jurysdykcję, popełnionym podczas konfliktu w byłej Jugosławii”.
Serbski premier Djuro Macut powiedział, że przyjazd Pavkovića „spełnił prośbę Rządu Republiki Serbii o umożliwienie mu wcześniejszego uwolnienia z powodów zdrowotnych.
„Generał Pavković będzie kontynuował [leczenie] w Serbii, przy wsparciu swojej rodziny i instytucji zdrowotnych naszego kraju” – powiedział Macut.
Pavković odbywał karę w Finlandii, a do Serbii wrócił samolotem rządowym.
Prezydent Serbii Aleksandar Vučić powiedział w piątek w Nowym Jorku, że jest „szczęśliwy, że on [Pavković] dożył dnia, kiedy może ujrzeć wolne niebo swojego kraju z wolnej ziemi swojej Serbii”.
Obrona Pavkovića w sierpniu poprosiła o wcześniejsze zwolnienie, twierdząc, że jego stan zdrowia „pogorszył się do stopnia zagrażającego życiu”.
<p.ICTY (Międzynarodowy Trybunał Karny dla Byłej Jugosławii), w 2014 roku utrzymał wyrok skazujący Pavkovića i trzech innych prominentnych jugosłowiańskich wojskowych i cywilnych urzędników na zbrodnie wojenne w Kosowie.
Sąd utrzymał karę 22 lat, uznając go za winnego udziału w zorganizowanym przedsiębiorstwie przestępczym, którego celem było prześladowanie i przymusowe usunięcie Albańczyków z Kosowa. Był również uznany za winnego morderstwa.
Zdjęcie archiwalne, Nebojsa Pavković (po lewej) z byłym generałem Vladimirem Lazareviciem (środek) w pobliżu granicy serbskiej z Macedonią Północną, marzec 2001. Foto: EPA PHOTO-SRDJAN SUKI-SS
Oprócz Pavkovića, skazani zostali również były wicepremier Jugosławii Nikola Sainović, były generał armii jugosłowiańskiej Vladimir Lazarević i były generał policji serbskiej Sreten Lukic.
Zgodnie z wyrokiem pierwszej instancji z 2009 roku, „miała miejsce szeroka kampania przemocy skierowanej przeciwko ludności cywilnej albańskiej Kosowa przeprowadzana przez siły pod kontrolą władz [jugosłowiańskich] i serbskich, podczas której dochodziło do aktów zabijania, gwałtu oraz celowego niszczenia meczetów”.
Podczas pobytu w więzieniu Pavković napisał książki, które w Serbii zostały wydane przez Ministerstwo Obrony. Brał również udział online w niektórych programach telewizyjnych lub na YouTube w Serbii.
W grudniu 2024 roku Instytut Kultury Cuprija, lokalny organ miejski w miejscowości w centralnej Serbii, ogłosił „konkurs na stworzenie muralu Generała Nebojsy Pavkovića”.
Pavković urodził się w wiosce Senjski Rudnik, około 20 kilometrów od Cuprija. Był dowódcą trzeciego batalionu armii jugosłowiańskiej od grudnia 1998 roku do początku 2000 roku, podczas wojny w Kosowie.
W poprzednich latach władze serbskie przyjęły innych uwolnionych zbrodniarzy wojennych i pomogły im powrócić do życia publicznego i politycznego.
W październiku 2017 roku Lazarević wygłosił wykład w Akademii Wojskowej w Serbii na temat „bohaterstwa i humanitaryzmu” serbskich żołnierzy podczas ich „operacji antyterrorystycznych” w Kosowie w latach 1998-1999 oraz podczas bombardowania NATO Jugosławii w 1999 roku.
9 maja 2019 r. przewodził paradzie zwycięstwa II wojny światowej przez serbskie miasto Nis, wydarzenie zorganizowane przez rosyjskich weteranów wojennych przy wsparciu władz serbskich.
Generał Dragoljub Ojdanić, który został zwolniony wcześniej w 2013 roku, wycofał swoje przyznanie, które złożył przed sądem ONZ po uwolnieniu. Sainovic stał się ważnym urzędnikiem w Partii Socjalistycznej Serbii, partii Slobodana Miloševicia z lat 90., która obecnie jest częścią rządu serbskiego.
Uwaga: Ten artykuł został zaktualizowany 29 września 2025 r. w celu zawarcia potwierdzenia Mechanizmu dotyczącego uwolnienia Pavkovića.
