Resztki polskiej rezydencji królewskiej splądrowanej przez Szwedów w XVII wieku odzyskane z rzeki.

Utrzymaj nasze wiadomości wolne od reklam i płotów, wpłacając darowiznę na nasze wsparcie!

Notes from Poland prowadzone jest przez niewielki zespół redaktorów i jest publikowane przez niezależną, organizację non-profit, finansowaną poprzez darowizny od naszych czytelników. Nie możemy robić tego bez Państwa wsparcia.

Fragmenty polskiej rezydencji królewskiej, która została zniszczona przez inwazyjną armię szwedzką w XVII wieku, zostały odkryte na dnie rzeki Wisły, gdzie zaginęły podczas przewożenia z miasta jako łup przez Szwedów.

Ocalone elementy zebrane z rzeki zawierają ważne cechy archeologiczne, które zostaną wykorzystane w ramach rekonstrukcji obrabowanej pałacu w Polskim Muzeum Historii w Warszawie.

Wspomniany pałac, zaprojektowany w stylu barokowym przez włoskiego architekta Giovanniego Battista Gisleni i znany jako Villa Regia, został zbudowany w Warszawie między 1637 a 1642 rokiem jako letnia rezydencja przez polskiego króla Władysława IV Wazę.

„Uważany był za jedną z najwspanialszych rezydencji w XVII-wiecznej Europie„, informuje Polskie Muzeum Historii.

Jednakże, został zdewastowany w 1656 roku przez oddziały szwedzkie podczas inwazji na Rzeczpospolitą Polską i Wielkie Księstwo Litewskie – epizod ten znany jest w Polsce jako „potop szwedzki” i spowodował ogromne straty w ludziach, a także zniszczenie i grabież mienia.

Ilustracja oryginalnej Villa Regia z panoramy Warszawy z XVII wieku

Szwedzi złupili pałac, w tym zabierając cenne elementy architektoniczne. Jednakże, przeciążyli barkę przewożącą łupy, która zatonęła na dnie rzeki Wisły.

Przez ostatnie 15 lat Hubert Kowalski, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził zespół pracujący nad lokalizacją i odzyskaniem zaginionych skarbów z Wisły. Dotychczas usunięto ponad 20 ton materiałów.

„Co roku, rzeka ujawnia nowe artefakty ze swojej przeszłości„, mówi Kowalski. Ich praca jest ułatwiona, gdy poziom wody jest niski – a w tym roku spadł on na rekordowe wartości na kilka centymetrów w niektórych miejscach Wisły w Warszawie.

„ 

W środę tego tygodnia, w operacji przeprowadzonej we współpracy z władzami miasta i policją, archeologom udało się wydobyć szereg elementów pałacu z rzeki.

Są to m.in. dwa szczególnie ważne odkrycia: jeden, ważący niemal 200 kg, to fragment łuku, który kiedyś stał się w arkadzie pałacu; drugi to fragment z góry kolumny.

Polskie Muzeum Historii, które odtwarza sekcję dawnego pałacu jako część swojej wystawy stałej, która ma zostać otwarta w 2027 roku, zauważa, że fragment łuku może zostać bezpośrednio wykorzystany w rekonstrukcji razem z innymi wcześniej odzyskanymi elementami.

„Jest duża szansa, że pracownicy Polskiego Muzeum Historii zdołają od razu umieścić ten kawałek z powrotem na miejscu. Tak jak w przypadku brakującego puzzla„, powiedział Kowalski dla gazety dziennej Gazeta Wyborcza.

Tymczasem, fragment kolumny, który jest nieznanego dotąd typu, „pozwoli na nowe pomiary i dostarczy cenne informacje dla rekonstrukcji królewskiej rezydencji Villa Regia„, informuje muzeum.

Zastępca dyrektora instytucji, Krzysztof Niewiadomski, mówi, że rekonstrukcja pałacu „opowie historię potęgi i bogactwa dawnej Rzeczypospolitej Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale również pokaże jej „kryzys„ wynikający z potopu szwedzkiego„.

Po zniszczeniu przez Szwedów, pałac był odbudowywany i rozbudowywany wielokrotnie. Obecnie na tym samym miejscu stoi Pałac Kazimierzowski, pełniący funkcję biura rektora Uniwersytetu Warszawskiego.

Potop był jednym z wielu epizodów wojen w regionie o dominację nad Morzem Bałtyckim. Rzeczpospolita Polska i Wielkie Księstwo Litewskie były zajęte walkami na innych frontach i nie mogły oprzeć się szwedzkiej inwazji.

Mimo że Szwedzi zostali ostatecznie zmuszeni do wycofania się, pozostawili zniszczenie, w tym miliony zabitych i wiele zniszczonych budynków. Rzeczpospolita Polska i Wielkie Księstwo Litewskie straciły około jednej trzeciej swojej populacji, podczas gdy Warszawa sama straciła 90%.

Tymczasem, dziesiątki pałaców, zamków i kościołów zostały obrabowane, a co najmniej 17 archiwów i 67 bibliotek zostało złupionych, a wiele cennych przedmiotów zostało zabranych. Choć Traktat w Oliwie z 1660 roku nakazywał zwrot wszystkich skradzionych dóbr do Polski, większość z nich nie została zwrócona, a wiele z nich nadal znajduje się w muzeach szwedzkich.

W 2021 roku, przed meczem piłkarskim między Polską i Szwecją, sędzia Trybunału Konstytucyjnego Polski zaapelowała do Szwecji o zwrot skarbów zrabowanych Polsce. W 2023 roku minister spraw zagranicznych Polski wyraził nadzieję podczas wizyty w Sztokholmie, że niektóre przedmioty mogą zostać zwrócone.

Notes from Poland prowadzone jest przez niewielki zespół redaktorów i jest publikowane przez niezależną, organizację non-profit, finansowaną poprzez darowizny od naszych czytelników. Nie możemy robić tego bez Państwa wsparcia.

Główne źródło obrazu: BAE Systems (materiały prasowe)

Daniel Tilles jest redaktorem naczelnym Notes from Poland. Napisał o sprawach polskich dla wielu publikacji, w tym Foreign Policy, POLITICO Europe, EUobserver i Dziennik Gazeta Prawna.