Niemcy zgodziły się zwrócić Polsce zbiór 73 dokumentów pochodzących z lat 13. i 15. zrabowanych podczas II wojny światowej.
Minister kultury Polski nazwał decyzję „najważniejszym i najcenniejszym zwrotem skradzionej dziedzictwa kulturowego w nowożytnej historii Polski”.
Pergaminy dotyczą Zakonu Krzyżackiego i jego relacji z Polską. Zawierają dokumenty dotyczące przywilejów udzielonych przez serię papieży, najstarszy z nich został wydany przez papieża Innocentego III dla Zakonu Krzyżackiego w 1215 roku.
Inne podpisały polscy królowie, w tym dokument z 1349 roku, w którym Kazimierz III Wielki oznaczył granicę z Zakonem Krzyżackim. Inny, z 1422 roku, to kopia Traktatu melneńskiego, który zakończył wojnę jaką Zakon Krzyżacki stoczył przeciwko Polsce i Litwie.
Do XVIII wieku dokumenty przechowywano na Wawelu w Krakowie, siedzibie polskich królów i dawnej stolicy kraju. Następnie zostały przeniesione do Warszawy, gdzie w XX wieku były przechowywane w Centralnych Archiwach Akt Dawnych (AGAD).
Po napaści i okupacji Polski przez hitlerowskie Niemcy we wrześniu 1939 roku, zbiór stał się obiektem masowego grabieżstwa cennych polskich zbiorów historycznych i kulturalnych dokonanego przez okupantów.
Pergaminy zostały oficjalnie przekazane III Rzeszy w grudniu 1940 roku i przeniesione do archiwów państwowych Prus w Królewcu (obecnie Kaliningrad w Rosji) w styczniu 1941 roku. Później zostały przeniesione do Tajnych Archiwów Państwowych Prus w Berlinie.
Polska po raz pierwszy podjęła próby odzyskania ich w 1948 roku, trzy lata po zakończeniu wojny. Były one nieudane, podobnie jak kolejne próby w latach 90. i 2000.
Wreszcie, w 2022 roku Polska po raz pierwszy złożyła kompleksowy wniosek o restytucję, zawierający dokumentację związaną z grabieżą. W zeszłym roku polski rząd wznowił starania o zwrot dokumentów.
W końcu dziś, w trakcie rozmów dwustronnych w Berlinie między rządami polskim i niemieckim, minister kultury Marta Cienkowska ogłosiła, że pergaminów zostaną zwrócone, nazywając to „historycznym dniem”.
Mówiąc dziennikowi „Rzeczpospolita”, Cienkowska nazwała dzisiejszą decyzję o zwrocie „najważniejszą od 1989 roku”.
(Obiekty restytuowane Polsce to m.in. głowa XIV-wiecznej rzeźby św. Jakuba Starszego, skradziona z Zamku w Malborku w 1957 roku i zakupiona do kolekcji Niemieckiego Muzeum Narodowego w Norymberdze.)
(Nota: Polska często wyraża frustrację z powodu trudności w restytucji przedmiotów z Niemiec. W 2022 roku zwróciła się do UNESCO o pomoc w tej kwestii.)
(Nota: Polska obecnie szuka zwrotu m.in. historycznych dokumentów przechowywanych w berlińskiej Bibliotece Państwowej oraz pierścionka należącego do króla Polski z XVI wieku, Zygmunta I Starego.)
