Fatos Nano, trzykrotny premier Albanii, który nigdy nie odbył pełnej kadencji i był uwięziony za korupcję, zmarł w piątek w Tiranie w wieku 73 lat.
Nano prawdopodobnie zostanie zapamiętany jako człowiek, który nadzorował pierwszą zmianę władzy na rzecz opozycji bez masowej przemocy lub rozległych zamieszek cywilnych w 2005 roku, oraz dwukrotnie zrezygnował ze stanowiska.
„Będzie pamiętany jako liberalny i reformistyczny lider” – powiedział prezydent Albanii Bajram Begaj.
Nano został premierem po raz pierwszy w lutym 1991 roku, gdy Albania oficjalnie była jeszcze dyktaturą komunistyczną. W wyborach przeprowadzonych w marcu tego samego roku, jego Partia Pracy zdobyła przytłaczającą większość przeciwko nowo utworzonym partiom opozycyjnym.
Jednak zwycięstwo wyborcze nie pozwoliło Partii Pracy przetrwać rozległego kryzysu gospodarczego. Nano zrezygnował w czerwcu 1991 roku, aby ustąpić miejsca rządowi koalicyjnemu z opozycją, sformowanemu po mediacjach we Włoszech i na mocy porozumienia z centroprawicową Partią Demokratyczną.
Nastąpiły dwa krótkotrwałe rządy, podczas których Partia Pracy zmieniła nazwę na Partię Socjalistyczną, której pierwszym liderem był Nano.
Po tym, jak Partia Demokratyczna objęła władzę 22 marca 1992 roku, Nano został aresztowany i skazany za korupcję w przypadku, który różne instytucje międzynarodowe skrytykowały jako politycznie motywowany.
Po odbyciu pięcioletniego wyroku więzienia Nano został zwolniony w 1997 roku i ponownie został premierem kilka miesięcy później. Jednak w tym czasie napięcia społeczne osiągnęły szczyt, wywołując zamieszki, które wstrząsnęły państwem.
Nano został premierem jeszcze raz, po raz ostatni, w 2002 roku. W 2005 roku jego partia przegrała wybory z Partią Demokratyczną, po czym zrezygnował z funkcji lidera partii i odszedł z aktywnej polityki. Jego następcą na stanowisku lidera Socjalistów został Edi Rama, obecny premier.
Lutfi Dervishi, analityk polityczny z siedzibą w Tiranie, powiedział, że Nano pozostawił kontrowersyjne dziedzictwo.
„Nano był człowiekiem pasji i wad, co często sprawiało, że był przedmiotem krytyki i plotek. Ironicznie, jego „liberalna” natura i jego same wady uczyniły go bardziej ludzkim, bardziej dostępnym, tworząc kontrast, który jeszcze bardziej uwydatniał jego zalety” – napisał Dervishi.
Indrit Vokshi, inny analityk polityczny, powiedział, że „nigdy nie stał się źródłem nienawiści, podziałów czy konfliktów. [Ale] wydawało się, że jest leniwy w swoim przywództwie. Wygląda na to, jakby Fatos nie brał powagi władzy.”
