Aktualnie 91% Ukraińców ma negatywne podejście do Rosji, a 4% pozytywne – wynika z wyników badania przeprowadzonego przez Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii (KIIS).
Gdy socjolodzy pytali respondentów o ogólne obecne podejście do Rosji, respondenci mogli wybrać jedną z opcji: „bardzo dobre,” „głównie dobre,” „głównie złe,” „bardzo złe” (lub pod naciskiem „trudno powiedzieć”). Według wyników badania, sytuacja nie zmieniła się praktycznie w porównaniu z 2024 rokiem.
„Obecnie 91% Ukraińców ma złe podejście do Rosji, a 4% pozytywne. W 2024 roku wyniki wynosiły odpowiednio 93% i 3%. Różnica w porównaniu z obecnymi danymi mieści się w błędzie statystycznym, czyli nie było zmian w ciągu roku. W rzeczywistości utrzymuje się ten sam trend, który obserwowaliśmy po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji w 2022 roku – konsekwentnie negatywne podejście do Rosji… Warto podkreślić, że pogorszenie stosunków z Rosją nastąpiło po agresywnych działaniach samej Rosji, a nie poprzedzało je” – podaje raport na temat wyników badania.
KIIS zbadał także podejście Ukraińców do Rosji w kontekście regionalnym oraz na następującej osi czasu: w lutym 2022 roku (na przeddzień inwazji), w październiku 2024 roku (rok temu) i jak się teraz czują (we wrześniu 2025 roku).
„Absolutna większość populacji we wszystkich regionach – od 92% na Zachodzie do 80% na Wschodzie – ma złe podejście do Rosji. Odsetek osób, które mają pozytywne podejście, wynosi od zaledwie 3-4% na Zachodzie, w Centrum i na Południu do 9% na Wschodzie. W porównaniu do 2024 roku, na poziomie trendu można zauważyć pewne poprawy w kierunku Rosji na Wschodzie (z 3% do 9%). Należy jednak wziąć pod uwagę, że próba respondentów na Wschodzie jest mała, a ta różnica mieści się w granicach błędu statystycznego” – zauważa badanie.
Badanie zapytało respondentów także o ogólne podejście do Rosjan – mieszkańców Rosji.
„Obecnie tylko 8% Ukraińców ma pozytywne podejście do mieszkańców Rosji, podczas gdy 85%, wręcz przeciwnie, ma złe podejście do nich. Prawie identyczne wskaźniki były w 2024 roku, więc sytuacja z podejściem do mieszkańców Rosji nie zmieniła się przez ostatni rok” – informuje raport.
Ten trend utrzymuje się w kontekście regionalnym. Tak więc, we wrześniu 2025 roku, absolutna większość Ukraińców we wszystkich regionach – od 91% na Zachodzie do 73% na Wschodzie – ma złe podejście do mieszkańców Rosji. Odsetek tych, którą dalej mają pozytywne podejście, nie przekracza 14% (na Wschodzie).
Socjologowie zbadali także dystans społeczny, czyli respondenci odpowiedzieli, jak bliskie relacje są gotowi zaakceptować z przedstawicielami grupy „Rosjan – mieszkańców Rosji”, przy minimalnym dystansie społecznym wynoszącym 1 (zgodzić się na jako członka rodziny), a maksymalnym 7 (nie pozwolić wjechać do Ukrainy).
„Na wrzesień 2025 roku wartość indeksu dla mieszkańców Rosji wynosi 6,5. Ponadto sytuacja jest prawie identyczna we wszystkich regionach – 6,7 na Zachodzie, 6,5 w Centrum, 6,3 na Południu, 6,2 na Wschodzie. Faktycznie 82% wszystkich respondentów (83% na Zachodzie, 84% w Centrum, 76% na Południu i 78% na Wschodzie) odpowiedziało, że mieszkańcom Rosji nie powinno być w ogóle wolno wjechać do Ukrainy. W 2024 roku wskaźniki były niemal identyczne, czyli Ukraińcy mają bardzo krytyczne podejście do mieszkańców Rosji, i we wszystkich regionach – w szczególności na Wschodzie” – podaje raport KIIS.
Zaznaczono, że w 2013 roku wartość indeksu wynosiła 2,7 (co wskazywało na dużą otwartość Ukraińców wobec Rosjan).
Badanie pokazuje, że ogólne podejście do „Rosjan” ma wymiar polityczny (nie etniczny), ponieważ Ukraińcy na Ukrainie mają wyraźnie negatywne podejście do Ukraińców mieszkających w Rosji.
„Podejście do Ukraińców w Rosji jest nieco lepsze (niż do Rosjan), ale również wyraźnie negatywne – wartość indeksu wynosi 5,6 (i 49% respondentów odpowiedziało, że Ukraińcom w Rosji w ogóle nie powinno być wolno wjechać do Ukrainy). Czyli, dla Ukraińców na Ukrainie nawet Ukraińcy etniczni w Rosji są wrogiem, ponieważ prawdopodobnie są postrzegani jako część „świata rosyjskiego”, który jest szerszym pojęciem politycznym niż węższa definicja „Rosjan etnicznych” – wyniki badania pokazują.
Badanie pokazuje, że negatywne podejście do Rosji i Rosjan nie zależy od języka komunikacji respondentów.
„Wśród rosyjskojęzycznych Ukraińców tylko 12% ma pozytywne podejście do Rosji, a tylko 22% ma pozytywne podejście do Rosjan. Z kolei 76% ma złe podejście do Rosji, a 69% ma złe podejście do Rosjan. Dlatego błędem jest używanie języka komunikacji jako próby usprawiedliwienia okupacji terytoriów lub przekazania terytoriów obecnie kontrolowanych przez Rosję dla Rosji” – zauważają socjolodzy.
Dyrektor wykonawczy KIIS Anton Hrushetsky, komentując wyniki badania, podkreślił, że Ukraińcy są zjednoczeni w świadomości istniejącego zagrożenia ze strony Rosjan.
„Wśród Ukraińców, niezależnie od regionu czy języka komunikacji, istnieje zjednoczona – jednoznacznie krytyczna – pozycja zarówno wobec Rosji jako całości, jak i zwykłych Rosjan. Ukraińcy są zjednoczeni w świadomości istniejącego zagrożenia ze strony Rosjan… Jednocześnie apelujemy do świata, a zwłaszcza do naszych partnerów na Zachodzie, aby przestali utożsamiać używanie języka rosyjskiego na Ukrainie z obecnością tożsamości rosyjskiej. Rosyjskojęzyczni Ukraińcy są patriotami Ukrainy, identyfikują się jako część narodu ukraińskiego i nie chcą mieszkać w Rosji. Dlatego wykorzystywanie faktu używania języka rosyjskiego w określonych terytoriach do narzucenia strat terytorialnych to całkowicie błędna polityka” – podkreślił.
Badanie przeprowadzono w dniach 2-14 września 2025 roku w KIIS, stosując metodę wywiadów telefonicznych (komputerowo wspomagane wywiady telefoniczne, CATI) na podstawie losowego próbkowania numerów telefonów komórkowych (z losowym generowaniem numerów telefonów i kolejnym ich statystycznym ważeniem) we wszystkich regionach Ukrainy (terytorium kontrolowane przez rząd Ukrainy). Ankietowano 1023 respondentów. Badanie przeprowadzono wśród dorosłych (w wieku 18 lat i starszych) obywateli Ukrainy, którzy w momencie badania mieszkali na terytorium Ukrainy kontrolowanym przez rząd Ukrainy. Próba nie obejmowała mieszkańców terytoriów tymczasowo niekontrolowanych przez władze ukraińskie (jednocześnie niektórzy respondentów to osoby wysiedlone, które przeprowadziły się z okupowanych terytoriów) i badanie nie było przeprowadzone wśród obywateli, którzy opuścili Ukrainę po 24 lutego 2022 roku.
Formalnie, w normalnych okolicznościach, błąd statystyczny próbki 1023 respondentów (z prawdopodobieństwem 0,95 i uwzględnieniem efektu projektowania 1,3) nie przekraczał 4,1%. Większość pytań rozważonych w tym komunikacie prasowym było zadawanych wszystkim respondentom. Jednocześnie zaimplementowano eksperyment w pytaniu o możliwe plany pokojowe i poznaliśmy zdanie respondentów na temat jednego z dwóch losowo wybranych planów pokojowych (aby uniknąć efektu kolejności odpowiedzi). Każdy plan pokojowy został oceniony przez około 500 respondentów, co daje błąd (z prawdopodobieństwem 0,95 i uwzględnieniem efektu projektowania 1,3) nie większy niż 5,8%.
